EN
ރައީސްކަން ކުރެއްވި ބޭފުޅުންނާއި ގުޅޭގޮތުން މިއަހަރު (2023) ޖުމްހުރީ ދުވަހު ޕަބްލިކް ސަރވިސް މީޑިއާއިން ފޮނުވަން ހަމަޖެހުނު ޕްރޮގްރާމެއްގައި ބޭނުންކުރަން ތައްޔާރު ކޮށްފައިވާ ސްކްރިޕްޓް ބަލައިލިއިރު، ރައީސް އިބްރާހިމް ނާޞިރު ރާއްޖެއަށް ކުރައްވާފައިވާ ޚިދުމަތުގެ މައުލޫމާތު އެންމެ އެކަށީގެންވާ ވަރަށް ނެތްކަން ފާހަގަކުރެވިގެން، އަޅުގަނޑު ރައީސް ނާޞިރާއި ގުޅޭގޮތުން ލިބެންހުރި ބައެއް ލިޔުންތައް ކިޔާލީމެވެ.
އަޅުގަނޑަށް ދެނެގަނެވުނީ، ރައީސް ނާޞިރު ޤައުމަށް ކޮށްދެއްވާފައިވާ މަސައްކަތްޕުޅުތަށް މިއަދު އެހެރީ ޤައުމުގެ ސިޔާސަތުތަކަށްވެ، ދެމެހެއްޓެނިވި ގޮތަށް ފެންނާށެވެ. ޙަޤީގަތުގައި ލީޑަރުންގެ ލެގަސީ ބިނާވެގެން އަންނަނީ އުމްރާނީ ތަރައްޤީއަށް ކުރައްވާފައިވާ ޚިދުމަތަށްވުރެ ބޮޑަށް ތަޢާރުފުކުރައްވާ ހިންގަވާ ސިޔާސަތު ތަކުންނެވެ. މިސާލަކަށް ޖުމްހުރީ ވެރިކަން ދެވަނަ ފަހަރަށް ރާއްޖެއަށް ގެނެސްދެއްވިއެވެ. އަދި މިއަދާއި ހަމައަށްވެސް ރާއްޖޭގައި ވެރިކަން ކުރުމުގެ ސިޔާސަތަކަށް ގާނޫނު އަސާސީގައި ލިޔެވިގެން ހިނގަމުން މިއައީ ޖުމްހުރީ ވެރިކަމެވެ. ރައީސް ނާޞިރުގެ ވެރިކަމުގައި އެކަށައެޅުއްވި ބައެއް ވަރަށް މުހިންމު ސިޔާސަތުތައް މިތާ އަޅުގަނޑު ލިޔެލާނަމެވެ.
- ރާއްޖޭގެ މިނިވަންކަމާއި އިސްތިޤްލާލް ދެމެހެއްޓުން: ރާއްޖެ އިނގިރޭސިންގެ އަތުން މިނިވަން ކުރުން.
- ރާއްޖޭގެ މިނިވަންކަމާއި އިސްތިޤްލާލް ދެމެހެއްޓުން: ރާއްޖެ ދެޤައުމަކަށް ވިޔަނުދީ އެއްބައި ކުރުން.
- އިޤްތިޞާދު ހަރުދަނާކުރުން: ދޯނި ފަހަރުގައި އިންޖީނު އަޅައިގެން މަސްވެރިކަން ކުރަން ތައާރުފު ކުރުން.
- އިޤްތިޞާދު ފުޅާކުރުން: ޤައުމު ފަހުރުވެރިވާ ވަރުގެ ބޮޑު ޝިޕިން ލައިނެއް ހިންގުން.
- އިޤްތިޞާދު މިނިވަންކުރުން: ރާއްޖޭގެ އިގްތިޞާދުގައި ވަކި ހިއްޕައިގެންތިބި ވޯރާ ވިޔަފާރިވެރިން ފޮނުވާލައި ރާއްޖެއަށް އިޤްތިޞާދީ މިނިވަންކަން ހޯދައިދިނުން.
- އަންހެނުން ބާރުވެރިކުރުން: އަންހެން ކުދިންނަށް ތައުލީމު ދޭ ވަކި ސްކޫލެއް ހުޅުވައި ދިނުން.
- ތަޢުލީމީ ދާއިރާ ހަރުދަނާކުން: އިނގިރޭސި ބަހުގެ މުގައްރިރަށް ތައުލީމުދިނުން ބަދަލުކޮށްލުން.
- މަޢުލޫމާތާއި ޚަބަރުގެ ދާއިރާ ހުޅުވާލުން: ރޭޑިއޯ ޓީވީގެ ބްރޯޑުކާސްޓިން ރާއްޖެއަށް ތަޢާރަފު ކުރުން.
- އިޤްތިޞާދު ފުޅާކުރުން: ޓުރިޒަމް ރާއްޖެއަށް ގެނެސް ދިނުން
- އިޤްތިޞާދު ހަރުދަނާކުން: ބައިނަލްއަޤްވާމީ އެއަރޕޯޓެއް ހުޅުވުން
- ފައިސާގެ މުއާމަލާތު ކުރެވޭނެ ރަސްމީ ނިޒާމެއް ޤާއިމު ކުރުން: ބޭންކިން ރާއްޖެއަށް ތަޢާރަފް ކުރުން
- ސިއްޙީދާއިރާ ތަރއްޤީކުރުން: ސަރުކާރުގެ ހޮސްޕިޓަލެއް ހުޅުވުން
ފާހަގަކުރެވުނު ގޮތުގައި ރައީސް ނާސިރު ކިޔަވައި ވިދާޅުވުމަށް ރާއްޖޭން ބޭރުގައި އުޅުއްވީ އެންމެ ހަތަރު އަހަރުކަމެވެ. ލަފާކުރެވެނީ ކިވައި ވިދާޅުވާނީ ސްކޫލެއްގައި ކަމެވެ. އުމުރުން 24 އަހަރުގައި ރާއްޖެވަޑައިގެން ޤައުމީ ޚިދުމަތް ފައްޓަވައި، ސިޔާސީ ހަރުފަތުން ވަރަށް ހަލުވިކޮށް އަރަމުން ދިޔަކަން ލިޔެކިޔުންތަކުން އެނގެން އެބަހުއްޓެވެ. ސިޔާސީ މައިދާނުގައި ގާތްގަޑަކަށް އަށެއްކަ އަހަރުވީތަނާ ގައުމުގެ ބޮޑު ވަޒީކަން ހޯއްދަވައިފިއެވެ. އަރިހުގައި މަސައްކަތް ކުރައްވަން ތައުލީމީ މޮޅު ބޭފުޅުންތަކެއް ތިއްބެވިތަނެއް ނުފެނެއެވެ. ހުރިހާގޮތަކުންވެސް ގައުމުގައި ވަސީލަތްތައް މަދެވެ. މިހެން ކަން ހުރިއިރު މިހާ ބޮޑެތި ކަންތައްތަކެއް ތައާރުފުކުރެވޭނީ ޙިކްމަތްތެރި ދުރު ވިސްނުން ހުރި ބޭފުޅަކަށް ކަން ޔަޤީނެވެ.
އަޅުގަނޑަށް ކިޔާލަން ލިބުނު މަދު ލިޔުންތަކުން އެމަނިކުފާނުގެ ޚިދުމަތުގެ ފުރިހަމަ ތަޞައްވުރެއް ލިބެން ނެތުމާއި، ޖަވާބު ހޯދަން ބޭނުންވާ ސުވާލުތަކެއް ހުރީތީ، ރައީސް ނާޞިރުގެ އަރިހުގައި މަސައްކަތް ކުރެއްވި ދެބޭފުޅެއް އަރިހުން އިތުރަށް ބައެއްކަންކަން އޮޅުން ފިލުވާލަން މަސައްކަތް ކުރީމެވެ. މިގޮތުން، ރައީސް ނާސިރު އަރިހުގައި ބޮޑެތި ޕްރޮޖެކްޓުތައް ހިންގެވުމަށް އުޅުއްވި ހ.ހިކަރި އަޙްމަދު އާދަމް، ނިޝާން ޢިއްޒުއްދީނުގެ ޢިއްޒަތުގެ ވެރިޔާ (ނ.ޢ.ޢ.ވ)، އަދި ޓެލެވިޝަން މޯލްޑިވަސްގެ ބްރޯޑުކާސްޓިން ފެއްޓުމާއި އެކު ޓީވީއެމް ގެ އެންމެ ފުރަތަމަ މެނޭޖަރެއްގެ ގޮތުގައި ރައީސް ނާސިރު ހަމަޖެއްސެއްވި ޢަބްދުއްރަޝީދު ޙުސައިން، ނިޝާން ޢިއްޒުއްދީންގެ ޢިއްޒަތުގެ ވެރިޔާ (ނ.ޢ.ޢ.ވ ) އާއި ބައްދަލުކޮށް ވާހަކަ ދައްކާލީމެވެ.
ދެބޭފުޅުންގެ ފަރާތުންވެސް ލިބުނީ އެއްކަހަލަ ޖަވާބެކެވެ. ދެބޭފުޅުންނަކީވެސް ރާއްޖޭން ބޭރުން ކިޔަވާ ވިދާޅުވެގެން ވަޑައިގެންތިއްބެވި ދެ ބޭފުޅުންނެވެ. އަޙްމަދު އަދަމް (ނ.ޢ.ޢ.ވ) އަކީ ރާއްޖޭގެ އެންމެ ފުރަތަމަ އިންޖިނޭރެވެ. ޢަބްދުއްރަޝީދު ޙުސައިން (ނ.ޢ.ޢ.ވ) އަކީ ރައްޖޭގެ އެންމެ ފުރަތަމަ އިކޮނޮމިކްސްގެ ރޮގުން ޑިގްރީއެއް ހޯއްދަވައިގެން ވަޑައިގެންނެވި ބޭފުޅާއެވެ. އެދެބޭފުޅުންގެ ބަހަކީވެސް އަދި ޤަބޫލޫކުރައްވަނީ ވެސް، ނާސިރަކީ ވަރަށް ތޫނުފިލި ބޭފުޅެއް ކަމެވެ.
ރައީސް ނާޞިރު ބޮޑުވަޒީރުކަން ލިބިވަޑައިގަތީ ވަރަށް ޒުވާން އުމުރުފުޅުގައެވެ. އަދި ރާއްޖޭގެ ރައީސުލް ޖުމުހުރިއްޔާކަން ދޫކުރެއްވީ އުމުރުން 50 އަހަރުފުޅުގައެވެ. އަޅުގަނޑަށް ސުވާލު އުފެދެނީ މި އުމުރުފުޅުގައި ރައީސް ނާޞިރު ވެރިކަން ދޫކުރައްވަން ބޭނުންފުޅުވީ ކީއްވެގެންތޯއެވެ. ލިޔެކިޔުންތަކުން ފެންނަން ހުރީ ސިއްހަތު ތަންނުދެއްވާ ކަމަށެވެ. އެހެންނަމަވެސް ދެން ކުރައްވާފައި ހުރި އެހެންކަންކަމަށް ބަލާލީމައި އުޒުރެއް ދެއްކެވީކަމަށް ފެނެއެވެ.
ރައީސް ނާޞިރު ވެރިކަން ދޫކުރެއްވިއިރު، ރާއްޖޭގައި ޑިމޮކްރެޓިކް ވެރިކަމެއް ގާއިމުވެފައެއް ނެތެވެ. ޕާޓީގެ ވެރިކަން ތައާރުފުވެފައި އޮތީއެއްވެސް ނޫނުވެ. ރައްޔިތުންގެ ތާއީދު ކުޑަވަމުން އަންނަކަން އިންތިޚާބުގެ ނަތީޖާތަކުން ފެންނަމުން ދިޔަކަމުގައި ވިޔަސް، ކޮންމެ ފަސް އަހަރަކުން އޮންނަ އިންތިހާބު ނާސިރު ކާމިޔާބު ކުރައްވައެވެ.
ދެން އޮތް ސުވާލަކީ، ކެންޕެއިން ކުރުމުގެ ފުރުޞަތު ނެތް ދުވަސްވަރެއްގައި ވެރިކަން އޮމާންކޮށް ފުރޮޅިގެން ދިޔައީ ކިހިނެއްބާވައެވެ. ރައީސް ނާޞިރު އުޅުއްވަން ގެއެއް އަޅުއްވާފައި ހުއްޓެވެ. ރައީސް ނާޞިރުގެ ވިޔަފާރި ރާއްޖޭގައި ހުރީ ތަރައްޤީ ކުރައްވާފައެވެ. ސިޔާސީގޮތުން ހަލަބޮލި ކަންތައްތަކެއް ހިނގުމުންދާކަން ވަރަށް ފާޅުކޮށް ފެންނަމުން ދެއެވެ. ވެރިކަމަށް ޝައުގުވެރިކަން ފާޅުކުރައްވާ ބޭފުޅުން އެކަމަށް މަސައްކަތް ކުރައްވައެވެ. އެހެންނަމަވެސް، ކޮންމެ ސިޔާސީ ހަރަކާތެއް ރައީސް ނާސިރު ގެންދެވީ ވަރަށް ސާބިތު ކަމާއެކު ހުއްޓުވަމުންނެވެ.
މިސުވާލުތަކުގެ ޖަވާބު ހޯދައިލުމަށް އަޅުގަނޑު ޤައުމީ ކުތުބުހާނާއަށް ވަދެލީމެވެ. ލައިބްރަރީގައި ހުރި އެދުވަސްވަރުގެ ނޫސްތައް ބަލައިލިމުގެ ބޭނުމުގައެވެ. ނަމަވެސް 1978ގެ "މޫންލައިޓު"ތައް ހަމައެއް ނޫނެވެ. އެހެން އަހަރުތައް ހުރީ ބައިންޑު ކޮށްފައެވެ. ނަމަވެސް ރައީސް ނާޞިރުގެ ވެރިކަން ބަދަލުވީ އަހަރުގެ ނޫސްތައް ހަމައެއް ނޫނެވެ. އެހެން ކަމުން ވެރިކަން ބަދަލުވެގެން ދިޔަ އިރު ކަންކަން ހިނގިގޮތް ދެނެގަންނަން ފަސޭހައެއް ނުވިއެވެ.
ރައީސް ނާޞިރު ވެރިކަން ދޫކުރައްވަން އުޅުއްވި ދުވަސްވަރުގެ ވާހަކަ ކޮންމެވެސް ވަރަށްކަށް އަޙްމަދު އާދަމާއި އެކު ކުރެވުނު އިންޓަވިއުއެއްގައި ވިދާޅުވެދެއްވިއެވެ. އާރައީސަށް ރައްޔިތުންގެ ވޯޓަށް ހުށަހަޅަން ރައްޔިތުންގެ މަޖްލީހުން މަޝްވަރާކުރައްވަމުން ގެންދެވި ދުވަސްވަރު، ރައީސް ނާޞިރު ހުންނަވަނީ އާރަށުގައެވެ. އެއްވެސް ބޭފުޅަކާއި ބައްދަލުކޮށް ނުހައްދަވައެވެ. ރައީސް ނާޞިރު އަރިހުގައި މަސައްކަތް ކުރައްވާ މިނިސްޓަރުންގެ އެދުމުގެ މަތިން ރައީސް ނާޞިރާއި އަޙްމަދު އާދަމު ބައްދަލު ކުރެއްވިކަމަށް ވިދާޅުވިއެވެ.
ވެރިކަމަށް ދެން އިންތިޚަބުވާން ބޭނުންފުޅުވާ ވަކި ބޭފުޅެއްގެ ނަމެއް ރައީސް ނާޞިރު ވިދާޅުނުވާކަމާއި، އެހެންނަމަވެސް ވެރިކަމަށް ވަޑައިގަންނަވާނީ ރައީސް ނާޞިރަށް ރަނގަޅު ބޭފުޅެއް ކަމަށް ވިދާޅުވިކަމަށް ވެއެވެ. އެއީ މިހާދިގު ވެރިކަމެއް ކުރެވުނީމައި ވަރަށް ގިނަ ކަންކަން ހުންނާނެތީ ކަމަށް ވިދާޅުވިކަމަށް ވެއެވެ.
ރައީސް ނާޞިރުގެ ވެރިކަން ބަދަލުވެގެން ދިޔައިރު ކަންކަން ހިނގިގޮތް ރަނގަޅަށް ދަންނަބޭފުޅުން މިހާރުވެސް ދުނިޔޭގައި އެބަތިއްބެވިއެވެ. އެބޭފުޅުންގެ އިންޓަވިއުތަކެއް ހޯދައި، އެފަރާތްތަކުގެ ޚިޔާލުތައް އެކުލަވާލުމަކީ ރާއްޖޭގެ ތާރީޚަށްޓަކައި އަދި ސިޔާސީކަންކަން ދިރާސާކުރުމަށް ކޮންމެހެން ކުރަންޖެހޭނެކަމެވެ.
